Khi nói đến sức khỏe tâm lý học đường, nhiều người thường nghĩ đến việc tập trung vào bản thân học sinh - xem các em có lo âu, căng thẳng hay gặp khó khăn gì không. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng tâm lý của học sinh giống như một chiếc gương phản ánh, phản chiếu những gì đang diễn ra xung quanh.
Môi trường gia đình - Nền tảng đầu tiên
Gia đình chính là "ngôi nhà đầu tiên" của mỗi đứa trẻ, nơi hình thành nên những nền tảng tâm lý ban đầu. Cách thức giao tiếp trong gia đình, mối quan hệ giữa các thành viên, và đặc biệt là cách cha mẹ phản ứng với căng thẳng sẽ tạo nên những "kịch bản" mà trẻ học được và mang theo vào trường học.
Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/330240585195597570/
Những gia đình có không khí thoải mái, nơi mọi người được lắng nghe và tôn trọng, thường nuôi dưỡng những đứa trẻ tự tin, biết cách bày tỏ cảm xúc một cách lành mạnh. Ngược lại, trong những gia đình thường xuyên có xung đột, hoặc nơi áp lực thành tích được đặt lên hàng đầu, trẻ có thể phát triển những cơ chế phòng vệ như thu mình, hoặc ngược lại, trở nên quá cầu toàn để tìm kiếm sự chấp nhận.
Điều đáng chú ý là nhiều phụ huynh, với tấm lòng yêu thương con cái, lại vô tình tạo ra áp lực tâm lý cho con mà không hề hay biết. Những câu nói như "Con phải học thật giỏi để ba mẹ tự hào" hay "Nhà mình chỉ có con là niềm hy vọng" tuy xuất phát từ tình yêu thương, nhưng lại có thể trở thành gánh nặng tâm lý khiến trẻ cảm thấy phải "hoàn hảo" để xứng đáng được yêu thương.
Nhà trường - Môi trường thứ hai quan trọng
Nếu gia đình là nơi trẻ học cách yêu thương và tin tưởng, thì nhà trường là nơi trẻ học cách sống, làm việc và tương tác với cộng đồng. Môi trường học đường không chỉ bao gồm cơ sở vật chất, mà còn là văn hóa, không khí, cách thức tổ chức các hoạt động, và quan trọng nhất là thái độ, cách tiếp cận của đội ngũ giáo viên.
Một lớp học nơi học sinh được khuyến khích đặt câu hỏi, được phép mắc lỗi và học hỏi từ sai lầm sẽ tạo ra môi trường tâm lý an toàn. Ngược lại, những môi trường quá chú trọng đến kết quả, nơi sai lầm bị phê phán nặng nề, có thể khiến học sinh phát triển nỗi sợ thất bại, lo âu thành tích, và dần dần mất đi niềm vui học tập. Mối quan hệ giữa các bạn học cùng lớp cũng đóng vai trò quan trọng - môi trường có cạnh tranh lành mạnh sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng xã hội tích cực.
Vai trò của giáo viên và sự kết nối các môi trường
Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/320248223522774330/
Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tâm lý của học sinh. Cách giáo viên phản ứng với câu hỏi, xử lý tình huống xung đột, hay đơn giản là cách thầy cô nhìn nhận và đánh giá học sinh đều có thể tác động sâu sắc đến tâm lý của các em.
Điều quan trọng cần hiểu là gia đình và nhà trường không phải là hai môi trường tách biệt mà có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi có sự đồng thuận và phối hợp tốt giữa gia đình và nhà trường, học sinh sẽ có được môi trường phát triển ổn định và nhất quán. Ngược lại, khi có sự mâu thuẫn về giá trị giáo dục giữa hai môi trường, học sinh có thể cảm thấy bối rối và căng thẳng.
Xây dựng môi trường hỗ trợ toàn diện
Để tạo ra một môi trường học đường thực sự lành mạnh về mặt tâm lý, cần có sự phối hợp đồng bộ từ tất cả các bên: gia đình cần tạo ra không gian thoải mái để con cái chia sẻ, nhà trường cần xây dựng văn hóa tích cực nơi mỗi học sinh được tôn trọng, và cộng đồng cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sức khỏe tâm lý.
Tại Merak, chúng tôi hiểu rằng việc chăm sóc sức khỏe tâm lý học đường không thể chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ riêng lẻ từng học sinh. Chúng tôi tiếp cận với tư duy hệ thống, làm việc với toàn bộ cộng đồng giáo dục - từ các chương trình đào tạo kỹ năng giao tiếp cho phụ huynh, hội thảo quản lý căng thẳng cho giáo viên, đến những buổi phát triển kỹ năng xã hội cho học sinh - tất cả nhằm tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện.
