Trong hành trình giáo dục, việc quan sát, lắng nghe và hiểu được tâm tư của học sinh chính là chìa khóa mở ra cánh cửa thành công cho sự phát triển toàn diện của các em.

Trong môi trường học đường hiện đại, khi áp lực học tập ngày càng gia tăng và thế giới xung quanh thay đổi không ngừng, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường trong tâm lý học sinh trở thành nhiệm vụ quan trọng không chỉ của nhà trường mà còn của toàn bộ cộng đồng giáo dục.

Tại sao việc phát hiện sớm lại quan trọng?

Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/563935184603891005/

Sức khỏe tâm lý của học sinh giống như một cái cây non - cần được chăm sóc đúng cách ngay từ những ngày đầu để phát triển khỏe mạnh. Khi các vấn đề tâm lý được phát hiện và can thiệp kịp thời, cơ hội hỗ trợ thành công sẽ cao hơn nhiều so với việc chờ đợi đến khi vấn đề trở nên nghiêm trọng.

Nghiên cứu cho thấy, những học sinh được hỗ trợ tâm lý phù hợp không chỉ cải thiện được kết quả học tập mà còn phát triển tốt hơn về mặt xã hội, tự tin hơn trong giao tiếp và có khả năng thích ứng tốt hơn với những thay đổi trong cuộc sống.

Những dấu hiệu cần lưu ý

Về học tập và nhận thức

Những thay đổi đột ngột trong kết quả học tập thường là dấu hiệu đầu tiên mà giáo viên có thể nhận thấy. Khi một học sinh vốn học giỏi bỗng nhiên có điểm số sụt giảm nghiêm trọng, hoặc ngược lại, một em vốn học trung bình lại bắt đầu có những biểu hiện quá tập trung vào điểm số một cách căng thẳng, đó có thể là lúc cần quan tâm thêm.

Ngoài ra, việc khó tập trung và duy trì sự chú ý cũng rất đáng lưu ý. Những em thường xuyên mơ màng trong giờ học, không theo kịp bài giảng, hoặc cần phải nhắc nhở nhiều lần mới có thể hoàn thành những nhiệm vụ đơn giản có thể đang gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc và tâm lý.

Đặc biệt, sự thay đổi trong cách tiếp cận bài tập cũng cần được quan sát kỹ lưỡng. Từ việc làm bài cẩn thận, em chuyển sang làm bài qua loa, hoặc ngược lại, trở nên quá cầu toàn đến mức lo lắng thái quá - tất cả đều có thể phản ánh những biến động tâm lý bên trong.

Về cảm xúc và hành vi

Cảm xúc của trẻ em và thanh thiếu niên vốn dĩ có những dao động tự nhiên, tuy nhiên khi những biến đổi tâm trạng xảy ra một cách bất thường - từ vui vẻ đến buồn bã, từ hào hứng đến thờ ơ trong cùng một khoảng thời gian ngắn mà không có lý do rõ ràng, đó có thể là dấu hiệu cần được chú ý.

Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/931682241690928275/

Những biểu hiện lo âu thái quá cũng cần được quan tâm đặc biệt. Khi em bắt đầu lo lắng quá mức về những việc nhỏ nhặt, thường xuyên đặt câu hỏi "điều gì sẽ xảy ra nếu...", hoặc tránh né những hoạt động mà trước đây em tham gia bình thường, có thể em đang trải qua những căng thẳng tâm lý.

Đặc biệt nghiêm trọng là những hành vi tự làm tổn thương bản thân như cào xước da, nhổ tóc, hoặc các hành vi lặp lại bất thường khác. Những biểu hiện này cần được quan tâm và can thiệp kịp thời.

Về quan hệ xã hội

Môi trường xã hội là nơi học sinh thể hiện rõ nét nhất những thay đổi tâm lý. Khi em đột nhiên trở nên im lặng, không muốn tham gia các hoạt động nhóm, hoặc tránh giao tiếp ngay cả với những người bạn thân thiết, điều này có thể báo hiệu em đang gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc.

Những thay đổi trong mối quan hệ bạn bè cũng đáng được chú ý. Em có thể đột ngột cắt đứt quan hệ với nhóm bạn cũ, hoặc ngược lại, bám víu vào những mối quan hệ không lành mạnh mà bản thân cảm thấy không thoải mái.

Một dấu hiệu khác cần lưu ý là khó khăn trong việc thiết lập ranh giới cá nhân. Khi em không biết cách từ chối hay bày tỏ ý kiến cá nhân, dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực từ bạn bè hoặc người khác, đây có thể là biểu hiện của sự thiếu tự tin hoặc lo âu xã hội.

Về thể chất

Tâm lý và thể chất có mối liên hệ mật thiết với nhau. Những thay đổi trong thói quen ăn uống và ngủ nghỉ - ăn quá nhiều hoặc quá ít, khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều, thường xuyên cảm thấy mệt mỏi mà không có nguyên nhân rõ ràng - thường phản ánh tình trạng căng thẳng hoặc lo âu bên trong.

Các biểu hiện thể chất không rõ nguyên nhân như đau đầu, đau bụng, buồn nôn thường xuyên, đặc biệt khi phải đối mặt với những tình huống căng thẳng như kiểm tra, thi cử, có thể là cách cơ thể "nói chuyện" về những áp lực tâm lý mà em đang gặp phải.

Cuối cùng, sự thay đổi trong việc chăm sóc bản thân cũng cần được quan sát. Em có thể trở nên bất cẩn trong việc giữ gìn vệ sinh cá nhân do mất động lực, hoặc ngược lại, quá chú trọng đến việc kiểm soát ngoại hình một cách cứng nhắc do lo âu về hình ảnh bản thân.

Lời khuyên cho giáo viên và phụ huynh

Quan sát một cách tự nhiên

Thay vì "theo dõi" một cách cứng nhắc, hãy tạo ra những khoảnh khắc tự nhiên để trò chuyện và lắng nghe. Điều quan trọng là tạo ra một môi trường an toàn nơi học sinh cảm thấy được tôn trọng và không bị phán xét.

Ghi chú các thay đổi

Khi nhận thấy những dấu hiệu bất thường, hãy ghi lại một cách khách quan: thời gian, tần suất và bối cảnh xuất hiện. Điều này giúp có cái nhìn tổng quan và cung cấp thông tin hữu ích cho các chuyên gia tâm lý khi cần thiết.

Tiếp cận với sự kiên nhẫn

Mỗi học sinh đều có cách thể hiện cảm xúc khác nhau. Một số em có thể dễ dàng chia sẻ, trong khi những em khác cần thời gian để tin tưởng. Sự kiên nhẫn và kiên trì trong việc xây dựng mối quan hệ tin cậy là chìa khóa quan trọng.

Nguồn: https://www.pinterest.com/pin/822892163137901672/

Khi nào cần tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp?

Nếu những dấu hiệu trên kéo dài hơn 2-3 tuần, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc học tập và sinh hoạt hàng ngày của em, hoặc khi bạn cảm thấy không chắc chắn về cách tiếp cận, đây là lúc nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý.

Tại Merak, chúng tôi hiểu rằng mỗi học sinh đều có những đặc điểm riêng biệt và cần được tiếp cận một cách cá nhân hóa. Với tinh thần đồng hành với nhà trường, đội ngũ chuyên gia tâm lý của chúng tôi không chỉ hỗ trợ trực tiếp học sinh mà còn trang bị cho giáo viên và phụ huynh những kỹ năng cần thiết để nhận biết và ứng phó với các tình huống tâm lý phức tạp.

Sức khỏe tâm lý là nền tảng cho sự phát triển toàn diện của mỗi học sinh. Bằng cách quan sát tỉ mỉ, lắng nghe chân thành và hành động kịp thời, chúng ta đang góp phần xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh, tự tin và hạnh phúc.

Merak luôn sẵn sàng đồng hành cùng nhà trường, giáo viên và phụ huynh trong hành trình chăm sóc sức khỏe tâm lý học đường. Bởi mỗi học sinh đều xứng đáng có một môi trường học tập an toàn, được lắng nghe và được yêu thương - nơi các em có thể phát triển thành những "mầm xanh" tương lai của đất nước.

-----------------------------------

PHÒNG KHÁM CHUYÊN KHOA TƯ VẤN VÀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN MERAK

Địa chỉ: Biệt thự B3, Coco Village, 14 Thụy Khuê, Tây Hồ, Hà Nội

Hotline: 096 171 5858