Chứng chán ăn bệnh lý là gì?

Chán ăn bệnh lý là một chứng rối loạn nguy hiểm thường gặp ở phụ nữ. Nếu không can thiệp kịp thời, người bệnh có thể gặp những biến chứng nghiêm trọng về nội tạng, thậm chí tử vong

Chán ăn bệnh lý, hay còn gọi là anorexia, là một rối loạn ăn uống giới hạn việc hấp thụ ăn của người bệnh, hậu quả là thiếu dinh dưỡng, sụt cân và nhiều biến chứng sức khỏe nguy hiểm khác đi ra từ thiếu chất, liên quan đến não bộ, tủy sống, phổi, hệ tuần hoàn. 

Chứng rối loạn thường xuất hiện ở  những người trước đó từng lo sợ về tăng cân và bị ám ảnh về ngoại hình. Phụ nữ trẻ và trung niên - nhóm thường chịu nhiều áp lực từ tiêu chuẩn hình thể, là một đối tượng rủi ro cao mắc phải rối loạn này.

Rối loạn chán ăn trở nên nguy hiểm hơn cả khi những triệu chứng của chúng bị ngó lơ, coi nhẹ và người bệnh không nhận được cách thức chăm sóc đúng đắn. Trong bài viết này, Merak sẽ cung cấp những thông tin cơ bản liên quan đến triệu chứng, phân loại, nguyên nhân và cách thức điều trị rối loạn chán ăn.

Triệu chứng và phân loại

Khác với nhiều bệnh lý tâm thần, rối loạn chán ăn thường không có biểu hiện quá rõ ràng ra bên ngoài. Với một căn bệnh có nguy cơ gây tử vong như chán ăn, điều này là vô cùng nguy hiểm. Chính vì thế, mỗi người cần để ý khi có những triệu chứng từ sớm. Dựa trên Viện Sức khỏe tâm lý Quốc gia Hoa Kỳ, triệu chứng bệnh gồm: 

• Ăn uống kham khổ Cực kì gầy gòLiên tục mong đạt được hình thể gầy gò và không muốn duy trì thể trạng bình thườngSợ hãi tăng cân tột độ
• Sự tự tin bị phụ thuộc hoàn toàn vào bề ngoài và cân nặng, hoặc phớt lờ việc thiếu cân
• Khi rối loạn bệnh lý diễn ra trong thời gian dài có thể dẫn đến:
• Loãng xươngThiếu máuCo cơTổn thương timTổn thương nãoVô sinh Mất kinh nghiệm

Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý rằng cùng là rối loạn chán ăn  cũng chia làm hai nhóm chính, với các triệu chứng khác nhau đôi chút: 
Nhóm chán ăn kiêng khem: thể hiện rõ ở việc giảm khẩu phần tiêu thụ thực phẩm đến mức tối thiểu về cả khối lượng lẫn độ đa dạng. Ví dụ điển hình của rối loạn này thường gặp ở những người ám ảnh với việc đếm calo trên từng bữa ăn, ám ảnh với việc tập luyện. Mặc dù những thói quen này đều là cần thiết để duy trì thể trạng khỏe mạnh, nhưng khi chúng bị đẩy lên quá mức và gây hại cho cơ thể thì đó có thể là chỉ dấu của bệnh lýNhóm chán ăn tống tháo: nhóm này có một số biểu hiện giống với nhóm chán ăn kiêng khem kể trên. Tuy nhiên, những người này còn có thói ăn vặt và sau đó tống đồ ăn ra ngoài bằng móc họng hoặc thuốc nhuận tràng. 

Nguyên nhân rối loạn chán ăn

Rối loạn chán ăn có nguyên nhân đi ra từ môi trường, hệ thần kinh. Những nguyên nhân đến từ môi trường có thể kể đến là nghề nghiệp, gia đình hoặc văn hóa xung quanh họ đặt quá nhiều tiêu chuẩn hình thể lên bản thân họ.

Bên cạnh đó, mặc dù chưa xác định được nguyên nhân thần kinh chính xác gây nên rối loạn ăn uống, nhưng tình trạng bất ổn chất dẫn truyền thần kinh serotonin được cho là có liên hệ tới rối loạn biếng ăn. Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp điều hòa tâm trạng và khẩu vị. Ở các bệnh nhân rối loạn ăn uống, lượng serotonin có thay đổi đáng kể so với thông thường. 

Điều trị chán ăn bệnh lý:

Cách hiệu quả nhất để điều trị rối loạn chán ăn là áp dụng đồng thời nhiều biện pháp, bao gồm chăm sóc y tế chuyên biệt, liệu pháp tâm lý, dùng thuốc và tham vấn dinh dưỡng 

Chăm sóc y tế:

Người bệnh cần tìm gặp bác sĩ dinh dưỡng và khoa nội để điều trị kịp thời các biến chứng do biếng ăn gây ra sớm nhất có thể. Nếu bệnh mắc các triệu chứng nặng như suy nhược và thiếu nước có thể cần đến chế độ chăm sóc riêng, cấp cứu.

Liệu pháp tâm lý:

Biện pháp được khuyên dùng để chữa trị cho rối loạn biếng ăn là liệu pháp nhận thức - hành vi (Cognitive behavioral therapy - CBT). Liệu pháp này giúp người bệnh tự nhìn nhận rõ suy nghĩ ảnh hưởng đến hành vi của mình, tự phát hiện suy nghĩ tiêu cực và tạo ra các suy nghĩ lành mạnh hơn. Tại Viêt Nam, Merak là một trong những trung tâm tâm lý cung cấp dịch vụ này với đội ngũ chuyên gia cao. 

Người thân của người bệnh cũng có thể cân nhắc tham gia trị liệu tham vấn tâm lý gia đình. Với sự trợ giúp của chuyên gia tâm lý, mỗi thành viên trong gia đình sẽ hiểu ra những trở ngại tâm lý của nhau và giúp nhau tạo môi trường lành mạnh cho phục hồi tâm lý. 

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng có thấy một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, ổn định tâm lý kê đơn cũng có thể giúp bệnh nhân điều trị rối loạn ăn uống.

Điều chỉnh về quan niệm sống để chống lại rối loạn biếng ăn

Việc sống trong một nền văn hóa coi trọng ngoại hình và thần tượng hóa mình mẫu cơ thể mảnh mai và các chế độ ăn kiếng có thể gây áp lực không nhỏ với những người mắc chứng biếng ăn. Để đối phó được với tình trạng này, người bệnh cần tìm đến các chuyên gia sức khỏe dinh dưỡng và tâm lý để từ đó có được cách suy nghĩ đúng đắn hơn về cơ thể mình.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần có được sự giúp đỡ từ môi trường xung quanh. Người thân, bạn bè và môi trường làm việc cần tránh gây cho họ áp lực về hình thể mảnh mai, gây nên những tổn thương và hệ lụy méo mó tinh thần. 

Nguồn:

[1] Mehler PS, Brown C. Anorexia nervosa – medical complications. J Eat Disord. 2015;3(1):11. Doi: 10.1186/s40337-015-0040-8

[2] National Institute of Mental Health (NIMH). Eating disorders.