Làm sao để việc nhà không làm rạn nứt hôn nhân?

Phân chia việc nhà thiếu công bằng có thể gây nhiều hệ lụy tâm lý cho người phụ nữ. Đâu là cách giải quyết?

Trong đời sống gia đình, sự phân chia việc nhà thiếu bình đẳng không những gây căng thẳng cho phụ nữ mà còn làm rạn nứt hôn nhân. Một nghiên cứu trên các gia đình Lebanon xác định rằng nguồn cơn stress hàng đầu của các bà vợ là việc các ông chồng không chịu làm phần việc nhà của mình [1] Ở chiều ngược lại, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra việc phân chia việc nhà hợp lý cải thiện chất lượng quan hệ của các cặp đôi, thể hiện ở chỉ số thỏa mãn của cả hai. 

Một khảo sát cảu Bộ Lao động Thương binh Xã hội năm 2018 đã cho thấy chỉ 3% những người đàn ông được khảo sát rửa bát tại nhà, và chỉ 0.5% là do tự nguyện. Thậm chí, 20% số người được hỏi còn cho rằng mình chưa bao giờ rửa bát. Gánh nặng việc nhà, rốt cục lại dồn lên vai phụ nữ. 

Ngày nay, khi vai trò giới đã có nhiều cởi mở hơn, những cặp vợ chồng có thể bắt đầu hình dung lại cách phân chia công việc nhà để tối ưu hạnh phúc gia đình. 

Bài viết này sẽ cung cấp những chỉ dẫn ban đầu thương lượng việc nhà một cách bình đẳng. Nhưng trước tiên, cần phải hiểu vì sao việc nhà lại thường không được chia sẻ giữa cả hai người, và tác hại tâm lý của chúng gây ra là gì.

A. Lý do việc nhà không được san sẻ công bằng

1. Vai trò giới truyền thống

Những kỳ vọng mà truyền thống áp lên đàn ông và phụ nữ có thể ảnh hưởng mạnh đến cách họ phân chia việc nhà. Ở vai trò truyền thống, đàn ông thường là người đi kiếm tiền, để lại các công việc nhà cho phụ nữ. Tư tưởng này đã khiến nhiều đàn ông ỉ lại việc nhà vào tay phụ nữ, đặc biệt là ở các cặp đôi dị tính (nam/nữ). 

Thực tế, ở khía cạnh này, có thể học hỏi rất nhiều từ các cặp đôi đồng tính về lĩnh vực này. Nghiên cứu cho thấy ở các cặp đồng tính, dù việc nhà không được phân chia cứng theo nghĩa 50/50, vẫn có sự linh hoạt và công bằng trong cách quản lý việc nhà. Điều này có thể lý giải ở việc họ không bị bó buộc vào những khuôn mẫu sẵn có về vai vế trong văn hóa, và tìm được cho mình cách sắp xếp hợp lí, bình đẳng hơn. 

2. Chính sách xã hội

Các chính sách xã hội, như việc không cho đàn ông nghỉ đẻ hay thiếu vắng khả năng tiếp cận đến chăm sóc y tế giá rẻ cũng có thể ảnh hưởng đến phân chia lao động. Ví dụ, việc phụ nữ có thai không có được bảo vệ quyền lao động ở nhiều công ty khiến họ không có khả năng đi làm và phải chịu ở nhà. Bên cạnh đó, nhiều đàn ông cũng bị yêu cầu làm việc tăng ca và không nhận được chế độ nghỉ đẻ cũng khiến họ không có thời gian để chăm con. 

B. Tác động tâm lý của phân chia thiếu công bằng

Phân chia việc nhà công bằng không nhất thiết là chia đều theo tỉ lệ 50/50. 

Ví dụ, ở giai đoạn sau sinh, phụ nữ có thể ở nhà chăm con toàn thời gian và làm việc nhà, chồng chỉ phụ giúp ít nhiều. Nhưng sau đi đó, mẹ có thể đi làm lại và cha có thể ở nhà toàn thời gian chăm con.

Điều quan trọng là lựa chọn được mức độ phân chia “dân chủ” và phù hợp với công việc của cả hai. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu việc nhà bị dồn hết lên vai của một phía một cách bất công? 

Giảm sự thỏa mãn trong hôn nhân, dẫn đến cáu gắt, căng thẳng cho phía người phải làm việc nhà nhiều quá mức.

Gia tăng căng thẳng, suy giảm sức khỏe tinh thần Với nhiều người phụ nữ, phải gồng gánh nặng kép việc nhà - việc công ty có thể gây nên căng thẳng tột độ. 

Bên cạnh đó, nhiều nội trợ khi phải làm quá nhiều việc nhà cũng có dấu hiệu của trầm cảm.Gia tăng nguy cơ li dị: Một nghiên cứu vào 2003 đã cho thấy những bất công trong phân công việc nhà được có thể tăng khả năng phụ nữ li hôn, nhất là khi họ vừa phải đảm nhận việc đi làm, vừa phải làm “ca hai” chăm sóc gia đình một mình mà không được san sẻ. 

C. Cách để phân chia việc nhà hợp lý và công bằng: một vài gợi ý

Trước tác động tiêu cực của các hình thức phân công việc nhà thiếu công bằng, các cặp đôi nói chung và các bà vợ nói riêng cần sớm tìm được cách thức dàn xếp việc nhà ổn thỏa, công bằng giữa hai bên.

Tuy nhiên, có một lỗi mà các chị em thường mắc phải khi cố gắng để sẻ bớt việc nhà cho chồng là “nhờ chồng phụ việc nhà”. Việc bạn phải “nhờ”, và người chồng chỉ có nhiệm vụ “phụ việc”, hàm ý rằng gánh nặng việc nhà thực chất vẫn chỉ nằm ở riêng bạn. 

Trong khi đó, các công việc nhà là những nghĩa vụ chung mà cả hai cần phải chia sẻ. Và đây là một trong những cách để ta làm việc đó:

1. Học cách đưa ra thứ tự ưu tiên:
2. Hãy đặt ra ưu tiên của cặp đôi. Điều gì quan trọng với mỗi các bạn? Một số người thì không quá khắt khe vấn đề việc nhà. Nhưng nếu cảnh nhà bừa bộn của bạn ảnh hưởng đến người vợ/chồng của mình, thì cả hai cần thỏa hiệp. 
3. Hãy bắt đầu từ những điều cơ bản như: ăn hàng hay cơm nhà, muốn nhà cửa sạch đến mức thế nào, muốn giường chiếu gọn gàng ở mức ra sao, nhà vệ sinh cọ tối thiểu bao nhiêu lần 1 tuần, vv. Hãy giúp người đối diện hiểu được điều mình coi là quan trọng
4. Hãy xác định chướng ngại: Ngồi cùng nhau và nghĩ ra những công việc nhà mà bạn cực kì ghét phải làm. Người còn lại có thể quyết định sẽ làm giúp việc đó, hoặc nếu cả hai cùng ghét làm, thì có thể tính đến việc san sẻ việc đó ra hoặc thuê người giúp việc, hoặc làm việc đó cùng nhau.
5. Đưa ra thời gian biểu
6. Cả hai hãy chia sẻ thời gian biểu của mình và phân chia việc nhà dựa theo đó. Không nên ép nhau vào những khung giờ bất khả thi.
7. Hãy có những buổi bàn giao
8. Hãy cho nhau biết các kế hoạch tuần tới của mình là gì, lập ra một danh sách và dán nó lên tường để hai cùng nắm được kế hoạch. Nếu trong tuần bạn phát hiện ra một việc bạn làm mà chưa được đề cập đến, hãy ghi nhớ nó và thêm nó vào danh sách việc tuần sau.
9. Liên tục đánh giá lại

Chia sẻ việc nhà không hề dễ, nên hãy cho nhau thời gian thích nghi và học hỏi. Điều quan trọng là bạn phải liên tục đánh giá và cải thiện khả năng làm việc chung của cả hai: có thể hai người chưa làm kế hoạch đủ kỹ, đôi khi có người nhận việc nhưng lại bỏ bê. Dù thế nào, không nên nổi giận và đổ lỗi cho người đối diện. Hãy cùng nhau ngồi lại và điều chỉnh kế hoạch.

Bên cạnh đó, hãy để người còn lại làm việc nhà theo cách của họ nếu cách làm không quá nhiều ảnh hưởng. Ví dụ, nếu bạn muốn gấp quần áo một kiểu nhưng chồng lại gấp một kiểu khác, bạn có thể yêu cầu chồng gấp quần áo cho mình theo kiểu đặc biệt và nói cho anh ấy biết điều ấy quan trọng với bạn ra sao. 

Không thể tìm ra một công thức hoàn hảo ngay từ đầu, nên hãy từ từ cùng nhau tìm ra cách. Hãy coi đây là một kỹ năng, một trò chơi chung mà cả hai đang tập chơi để tâm lý nhẹ nhàng hơn. 

NGUỒN

[1] Khawaja M, Habib RR. Husbands' involvement in housework and women's psychosocial health: findings from a population-based study in Lebanon. Am J Public Health. 2007;97(5):860-6. doi:10.2105/AJPH.2005.080374